-
1 committo
com-mitto, mīsī, missum, ere1) сводить (для состязания, борьбы, драки, ссоры), натравливать, выпускать, бросать друг на друга (pugiles Latinos cum Graecis, aoquales inter se Su)2) сопоставлять, сравнивать ( aliquid alicui rei Prp)c. vates et comparare J — проводить параллель между (великими) поэтамиc. moenia O — возводить (крепостные) стеныoras vulneris suturis inter se c. CC — сшивать края раныquā naris fronti committitur O — там, где нос соединяется со лбомc. dextram dextrae O — подавать друг другу рукиc. manūs alicui V — схватиться (вступить в рукопашный бой) с кем-л.auribus magnos elenchos c. J — вдеть в уши крупные серьги4)а) начинать ( obsidionem QC)bellum prospere commissum L — удачно начатая война (ср. 8.)c. proelium( pugnam) C, Cs etc. — завязать (дать) сражениеб) иногда просто committere5) производить, устраивать (judicium C; spectaculum L); совершать, учинять (aliquid in, erga и adversus aliquem C, L; maleficia, scelus, nefarias res C; delictum majus Cs; caedem O)Caesar respondit, quod neque commissum a se intellegĕret, quare timeret (neque) Cs — Цезарь ответил, что он не сделал ничего такого, чего следовало бы ему опасаться (и не)c. in (contra) legem Dig, C — преступить (нарушить) законlege censoriā c. Vr — нарушить цензорский закон6) допускатьcommisit ut... L, C etc. — (он) допустил (довёл дело до того, был виною того), что...non committam, ut me accusare possis C — я не допущу, чтобы ты мог меня обвинять7) навлекать на себя, заслуживать (poenam, multam C); провиниться ( adversus aliquem L)c. se periculo C — подвергнуть себя опасностиc. aliquam rem in discrimen L — подвергнуть риску (поставить на карту) что-л.8) поручать, вверять, предоставлять (alicui salutem suam QC; rem difficilem C)c. se fidei (in fidem) alicujus H, L, C etc. — довериться кому-л.c. alicui invidiam suam in aliquem Lcn — передать кому-л. свою ненависть к кому-л., т. е. сделать кого-л. орудием своей местиc. alicui bellum C — возложить на кого-л. ведение войны (ср. 4.)c. alicui, ut videat C — поручить кому-л., чтобы он наблюдал (за)se c. alicui tutandum Ph — стать под чью-л. защитуc. pelago ratem H — спустить судёнышко на мореc. judici litem Pt — передать дело судьеnihil his committendum existimavit Cs — (Цезарь) решил, что на них ни в чём положиться нельзяc. rem in aciem L (или proelio Cs) — предоставить решение дела сражениюc. semen solo Col — бросить семя в почвуc. alicui portam V — доверить кому-л. (возложить на кого-л.) охрану дверейaliquid litteris c. C — изложить что-л. в письмеc. se — отваживаться, осмеливаться, решаться идти (in aciem L; in senatum C)se publico non c. Su — не отваживаться показаться на людях9) pass. committi быть предоставленным, доставатьсяcommitti in publicum( fisco) Dig — быть конфискованным, поступить в казнуhypothecae commissae sunt C — на ипотечные ценности выдан исполнительный документ (кредитору, в силу истечения срока и невыполнения обязательства)dies committendi Dig — срок выполнения обязательств, день платежа -
2 committo
com-mitto, mīsī, missum, ere, zusammenlassen, zusammenbringen, I) eig.: a) mater. lebl. Objj. zusammenlassen, aneinanderlassen = zusammenfügen, aneinander- oder aufeinanderfügen, verbinden, vereinigen (Ggstz. dirimere), u. refl. se committere od. Passiv committi medial = zusammengehen, sich anschließen, dicht anstoßen, sich verbinden, sich vereinigen, malos (Balken, Ständer), Caes.: opera (Befestigungswerke), Liv.: maria, Curt.: duas noctes, Ov.: plagarum orae committuntur, Cels.: quia vehementer rursus se commiserunt (orae ossis), Cels. – influentem urbi Tiberinum (den Tiber) ponte, Flor. – m. Ang. wem? womit? durch Dat., durch cum u. Abl., durch inter se, zB. dextram dextrae, Ov.: manum Teucris, poet. = handgemein werden, Verg.: lacum flumini, Plin. ep.: urbem continenti (von einem Damm), Curt.: viam viae, Liv.: ubi se (Syria) Ciliciae committit, Mela: quā naris fronti committitur, Ov.: costae committuntur cum osse pectoris, Cels.: orae scroti suturis inter se committendae, Cels.: nondum commissa inter se munimenta, Liv.: v. der Wortfügung, res in ordinem digestae et inter se commissae, Quint.: vermiculate lexeis inter se c., Quint. – m. Ang. wohin? wozu? durch in u. Akk., donec se duo capita in priorem partem (nach vorn) committant, Cels.: commissa in unum crura, Ov.: ceterae suturae in unguem committuntur, vereinigen sich auss genauste, Cels. – b) leb. Wesen, α) zum Kampf u. Wettstreit aneinanderlassen, aneinanderhetzen, bei Ang. mit wem? konstr. mit cum u. Abl., mit bl. Dat., m. inter se, zum Kampfe, duos canes in conspectu populi, Frontin.: arietes vel boves, ICt. – u. acies commissas solvere, Prop. – bes. in den öffentl. Spielen, quingenos pedites, tricenos equites hinc inde, Suet.: pugiles Latinos cum Graecis, Suet. – zum Wortgezänk, omnes inter se, Suet. – zum Wettstreit mit Worten, aequales inter se, Suet. – β) zum Vergleich zusammenstellen, vates, Iuven. 6, 436: sua scripta antiquae Corinnae, Prop. 2, 3, 21.
II) mehr übtr.: 1) etw. zu Werke-, zur Ausführung-, zur Anwendung bringen, a) im allg., beginnen, stattfinden lassen, abhalten, anstellen, veranstalten (Ggstz. finire), bei Ang. mit wem? mit cum u. Abl. od. m. inter se, zB. pugnam u. pugnam cum alqo, Cic.: proelium, Caes.: proelium a dextro cornu, Caes.: proelium cum hostium equitatu, Caes.: commissum erat proelium inter Macedones Ariosque, Curt.: modicum certamen, Liv.: leve certamen in alto, Liv.: bellum, Liv., verb. (im Ggstz.) bellum c. et profligare (seinem Ende nahe bringen), Liv. (s. Fabri Liv. 21, 40, 11): bellum ad Chalcidem, Liv.: bellum prospere, Liv., inconsultius, Iustin.: primo tempore commissum est Punicum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est, Flor. – c. obsidionem, Curt.: c. rixam, Liv. – agona musicum, aufführen, Suet.: u. so spectaculum, Liv.: ludos, Cic. – cenam maturo ovo, Varr. fr. – tribuni sanguine commissa proscriptio, Ciceronis paene finita, Vell. – iudicium inter sicarios committitur, Cic.: fausto committitur omine sermo, Ov. – absol. = eine Schlacht liefern, kämpfen, parvā manu cum copiosissimo hoste, Eutr.: contra Sullam, Eutr.: priusquam committeretur, vor Beginn des Kampfes, Suet. – b) etw. Straffälliges ins Werk setzen, zur Ausführung kommen lassen, ausüben, begehen, verschulden, α) m. Ang. der Sache, die man begeht, αα) durch Acc., tantum facinus, Cic.: multa virilis audaciae facinora, Sall.: multa maleficia, Cic.: tantum scelus, Cic.: tantum nefas, Curt.: multas nefarias res, Cic.: delictum maius, Caes.: caedem, caedes, Ov. u. Curt.: parricidium, Quint.: incestum cum filia, Quint.: nihil commisisse, Cic.: si quae culpa commissa est, Cic.: ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum, Cic. – m. Ang. gegen wen? durch in od. erga od. adversus u. Akk., multa et in deos et in homines impie nefarieque, Cic.: quod secus a me erga te commissum videretur, Cic.: quae Philippi bello adversus populum Romanum commisissent, Liv. – ββ) durch folg. Infin., es dahin kommen lassen, committit saepe repelli, Ov. met. 9, 632: hoc cum saepius bubulci fieri vident, non committunt scamna facere, Col. 2, 4, 3. – γγ) durch folg. ut u. Konj., es dahin kommen lassen, es verschulden, daß usw., id me commissurum, ut patiar fieri ne animum induxeris, Plaut.: sordidum ad famam (est) committere, ut accusator nominere, Cic. – oft m. vorhergeh. Negation, non committet hodie ut vapulet, Ter.: non committam posthac, ut me accusare de epistularum neglegentia possis, Cic.: quā re ne committeret, ut is locus, ubi constitissent, a populi Romani calamitate nomen caperet, Caes. – δδ) durch folg. quare od. cur, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret, neque etc., Caes. b. G. 1, 14, 2: Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret, Liv. 5, 46, 6. – β) absol., etwas verüben, es versehen, fehlen, sündigen, cum verisimile erit, aliquem commisisse, Cic.: nemo enim committeret, Cic. – m. Ang. gegen was? durch contra od. in od. adversus u. Akk., contra legem, Cic.: contra leges, ICt.: in legem, ICt.: adversus testamentum, ICt. – m. Ang. nach welchem Gesetze? durch Abl., lege censoriā, Varr.: lege de sicariis, Quint. – c) machen, daß eine Vertrags- od. Rechtsbestimmung od. eine Strafe in Anwendung kommt, in Kraft tritt, d.i. α) eine Vertragsbestimmung in Erfüllung gehen-, vor sich gehen lassen, civitas obligata sponsione commissā, durch die bereits vor sich gegangene (verwirkte) Verbürgung, Liv. 9, 11, 10: hanc ego devotionem capitis mei... convictam esse et commissam putabo, als verwirkt erwiesen u. der Augenblick der Erfüllung eingetreten sei, Cic. de domo 145. – u. so bei den Juristen, c. edictum, stipulationem, die Erfüllung des Edikts usw. verwirken, ICt.: stipulatio committitur, tritt in Wirkung, ICt.: so auch cautio committitur, ICt.: dies committendi, Verfalltag, ICt. – β) eine Strafe zur Anwendung kommen lassen, verwirken, multam, Cic.: poenam octupli, Cic. – dah. γ) Partiz. Perf. commissus v. Strafobjekt, verfallen, hypothecae commissae, Cic.: hereditas Veneri Erycinae (der V.) commissa, Cic.: hanc fiduciam (Unterpfand, Hypothek) commissam tibi dicis, Cic.
2) jmd. od. etw. in den Bereich, in den Schutz, in die Willkür usw. jmds. od. einer Sache hinlassen, d.i. in einen Ort usw. sich getrauen od. sich wagen lassen (dah. se committere oft = sich getrauen, sich wagen), jmdm. od. einem Ggstde. anheimgeben, überlassen, anvertrauen, aussetzen, preisgeben, m. Ang. wohin? wem? durch in u. Akk. od. durch bl. Dat., α) pers. Objj.: se longius a portibus, Caes.: se in conclave, Cic.: se in senatum, Cic.: se in populi Romani conspectum, Cic.: ne duae legiones sine Picentinis cohortibus in conspectum Caesaris committerentur, Cic.: c. duos filios in aleam eius, qui proponitur, casus, Liv.: se non c. in aciem, Liv.: se urbi, Cic.: se theatro populoque Romano, sich ins Th. u. vor die Augen des röm. Volkes wagen, Cic.: se ludis, bei den öffentlichen Spielen zu erscheinen wagen, Cic.: se publico non c., nicht wagen, sich öffentlich sehen zu lassen, Suet.: se non solum populo, sed etiam senatui, Cic.: se itineri tam infesto tamque periculoso, Cic.: se tam longae navigationi et viae, Cic.: se nusquam proelio, Liv.: persecutis hostibus nusquam se aequo certamine, Liv. – alci filiam, Ter., liberos suos, Ter.: ovem lupo (sprichw., griech. καταλείπειν οϊν εν λύκοισι), Ter. eun. 832: infirmas legiones hostibus committere non audere, Hirt. b. G.: mulierem alci primo partu, Ter.: alqm fidei alcis, Curt.: alqm fidei tutelaeque alcis, Curt.: alqm fidei potestatique alcis, Cic.: ut commissus sit fidei (vestrae), permissus potestati, Cic.: ego me tuae commendo et committo fide (= fidei), Ter.: se aut mortis aut servitutis periculo, Cic.: post cibum se neque frigori neque aestui neque labori, Cels. – mit Ang. als wen? durch Prädikatsakk., gnatam suam alci uxorem, Ter.: alci alqm alendum, Ov. – β) leblose Objj.: collum tonsori, Cic.: semen solo, Col.: non protinus aciem (Auge) infirmam improbo lumini, Sen.: c. alci epistulam, Cic.: c. alci alqd legendum, Fronto: alci litteras liberiores, Cic.: alci portam, (zur Bewachung) anvertrauen, Verg.: alci urbem, zur Verteidigung anvertrauen, Frontin.: alci bellum, den Kr. (= die Führung des Kr.), Cic.: u. so alci bellum contra Afros, Eutr.: iudici litem, Petr.: quaedam domestica litteris (einem Briefe) non c., Cic. (vgl. sed haec ipsa nescio rectene sit litteris commissa, Cic.): (alci) consilia, Cic.: alci fortunas suas, Ter.: summum imperium potestatemque alci, Nep.: (alci) custodiam pecuniae, Curt.: alci rem publicam, Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 25, 7, 3): alci salutem suam, Curt.: salutem navibus, Iustin.: alci vitam, Cic.: rem proelio, es auf ein Tr. ankommen lassen, Caes.: ebenso rem in aciem, Liv.: rem in casum ancipitis eventus, Liv.: ne rem committeret eo, ubi duae acies timendae essent, Liv.: c. rem publicam in discrimen, die Sache des Staates dem Risiko preisgeben (auf die Spitze stellen), Liv. – γ) absol., alci comm., es jmdm. anheimgeben, jmdm. die Sache in die Hand geben, es auf jmd. ankommen lassen, auch jmdm. sich anvertrauen (s. Madvig Epist. crit. ad Orell. p. 26 sq. u. p. 184. Zumpt Cic. Verr. 4, 16), sanan es, quae isti committas, Plaut.: eis commisi et credidi, Ter.: commisi Heio, Cic.: cui denique commisit, Cic. – m. Ang. in betreff wessen? durch de u. Abl., alci de existimatione sua, Cic. Verr. 3, 137. – m. Ang. des Zweckes durch ut u. Konj., alci, ut videat, ne quid res publica detrimenti capiat, Cic. Mil. 70. – / Synkop. Perf. commisti, Ter. eun. 832 Fl.
-
3 committo
com-mitto, mīsī, missum, ere, zusammenlassen, zusammenbringen, I) eig.: a) mater. lebl. Objj. zusammenlassen, aneinanderlassen = zusammenfügen, aneinander- oder aufeinanderfügen, verbinden, vereinigen (Ggstz. dirimere), u. refl. se committere od. Passiv committi medial = zusammengehen, sich anschließen, dicht anstoßen, sich verbinden, sich vereinigen, malos (Balken, Ständer), Caes.: opera (Befestigungswerke), Liv.: maria, Curt.: duas noctes, Ov.: plagarum orae committuntur, Cels.: quia vehementer rursus se commiserunt (orae ossis), Cels. – influentem urbi Tiberinum (den Tiber) ponte, Flor. – m. Ang. wem? womit? durch Dat., durch cum u. Abl., durch inter se, zB. dextram dextrae, Ov.: manum Teucris, poet. = handgemein werden, Verg.: lacum flumini, Plin. ep.: urbem continenti (von einem Damm), Curt.: viam viae, Liv.: ubi se (Syria) Ciliciae committit, Mela: quā naris fronti committitur, Ov.: costae committuntur cum osse pectoris, Cels.: orae scroti suturis inter se committendae, Cels.: nondum commissa inter se munimenta, Liv.: v. der Wortfügung, res in ordinem digestae et inter se commissae, Quint.: vermiculate lexeis inter se c., Quint. – m. Ang. wohin? wozu? durch in u. Akk., donec se duo capita in priorem partem (nach vorn) committant, Cels.: commissa in unum crura, Ov.: ceterae suturae in unguem com-————mittuntur, vereinigen sich auss genauste, Cels. – b) leb. Wesen, α) zum Kampf u. Wettstreit aneinanderlassen, aneinanderhetzen, bei Ang. mit wem? konstr. mit cum u. Abl., mit bl. Dat., m. inter se, zum Kampfe, duos canes in conspectu populi, Frontin.: arietes vel boves, ICt. – u. acies commissas solvere, Prop. – bes. in den öffentl. Spielen, quingenos pedites, tricenos equites hinc inde, Suet.: pugiles Latinos cum Graecis, Suet. – zum Wortgezänk, omnes inter se, Suet. – zum Wettstreit mit Worten, aequales inter se, Suet. – β) zum Vergleich zusammenstellen, vates, Iuven. 6, 436: sua scripta antiquae Corinnae, Prop. 2, 3, 21.II) mehr übtr.: 1) etw. zu Werke-, zur Ausführung-, zur Anwendung bringen, a) im allg., beginnen, stattfinden lassen, abhalten, anstellen, veranstalten (Ggstz. finire), bei Ang. mit wem? mit cum u. Abl. od. m. inter se, zB. pugnam u. pugnam cum alqo, Cic.: proelium, Caes.: proelium a dextro cornu, Caes.: proelium cum hostium equitatu, Caes.: commissum erat proelium inter Macedones Ariosque, Curt.: modicum certamen, Liv.: leve certamen in alto, Liv.: bellum, Liv., verb. (im Ggstz.) bellum c. et profligare (seinem Ende nahe bringen), Liv. (s. Fabri Liv. 21, 40, 11): bellum ad Chalcidem, Liv.: bellum prospere, Liv., inconsultius, Iustin.: primo tempore commissum est Punicum bellum, profligatum secundo, tertio vero————confectum est, Flor. – c. obsidionem, Curt.: c. rixam, Liv. – agona musicum, aufführen, Suet.: u. so spectaculum, Liv.: ludos, Cic. – cenam maturo ovo, Varr. fr. – tribuni sanguine commissa proscriptio, Ciceronis paene finita, Vell. – iudicium inter sicarios committitur, Cic.: fausto committitur omine sermo, Ov. – absol. = eine Schlacht liefern, kämpfen, parvā manu cum copiosissimo hoste, Eutr.: contra Sullam, Eutr.: priusquam committeretur, vor Beginn des Kampfes, Suet. – b) etw. Straffälliges ins Werk setzen, zur Ausführung kommen lassen, ausüben, begehen, verschulden, α) m. Ang. der Sache, die man begeht, αα) durch Acc., tantum facinus, Cic.: multa virilis audaciae facinora, Sall.: multa maleficia, Cic.: tantum scelus, Cic.: tantum nefas, Curt.: multas nefarias res, Cic.: delictum maius, Caes.: caedem, caedes, Ov. u. Curt.: parricidium, Quint.: incestum cum filia, Quint.: nihil commisisse, Cic.: si quae culpa commissa est, Cic.: ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum, Cic. – m. Ang. gegen wen? durch in od. erga od. adversus u. Akk., multa et in deos et in homines impie nefarieque, Cic.: quod secus a me erga te commissum videretur, Cic.: quae Philippi bello adversus populum Romanum commisissent, Liv. – ββ) durch folg. Infin., es dahin kommen lassen, committit saepe repelli, Ov. met. 9, 632: hoc cum saepius bubulci fieri vident, non committunt————scamna facere, Col. 2, 4, 3. – γγ) durch folg. ut u. Konj., es dahin kommen lassen, es verschulden, daß usw., id me commissurum, ut patiar fieri ne animum induxeris, Plaut.: sordidum ad famam (est) committere, ut accusator nominere, Cic. – oft m. vorhergeh. Negation, non committet hodie ut vapulet, Ter.: non committam posthac, ut me accusare de epistularum neglegentia possis, Cic.: quā re ne committeret, ut is locus, ubi constitissent, a populi Romani calamitate nomen caperet, Caes. – δδ) durch folg. quare od. cur, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret, neque etc., Caes. b. G. 1, 14, 2: Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret, Liv. 5, 46, 6. – β) absol., etwas verüben, es versehen, fehlen, sündigen, cum verisimile erit, aliquem commisisse, Cic.: nemo enim committeret, Cic. – m. Ang. gegen was? durch contra od. in od. adversus u. Akk., contra legem, Cic.: contra leges, ICt.: in legem, ICt.: adversus testamentum, ICt. – m. Ang. nach welchem Gesetze? durch Abl., lege censoriā, Varr.: lege de sicariis, Quint. – c) machen, daß eine Vertrags- od. Rechtsbestimmung od. eine Strafe in Anwendung kommt, in Kraft tritt, d.i. α) eine Vertragsbestimmung in Erfüllung gehen-, vor sich gehen lassen, civitas obligata sponsione commissā, durch die bereits vor sich gegangene (verwirkte) Verbürgung, Liv. 9, 11, 10: hanc ego devotionem ca-————pitis mei... convictam esse et commissam putabo, als verwirkt erwiesen u. der Augenblick der Erfüllung eingetreten sei, Cic. de domo 145. – u. so bei den Juristen, c. edictum, stipulationem, die Erfüllung des Edikts usw. verwirken, ICt.: stipulatio committitur, tritt in Wirkung, ICt.: so auch cautio committitur, ICt.: dies committendi, Verfalltag, ICt. – β) eine Strafe zur Anwendung kommen lassen, verwirken, multam, Cic.: poenam octupli, Cic. – dah. γ) Partiz. Perf. commissus v. Strafobjekt, verfallen, hypothecae commissae, Cic.: hereditas Veneri Erycinae (der V.) commissa, Cic.: hanc fiduciam (Unterpfand, Hypothek) commissam tibi dicis, Cic.2) jmd. od. etw. in den Bereich, in den Schutz, in die Willkür usw. jmds. od. einer Sache hinlassen, d.i. in einen Ort usw. sich getrauen od. sich wagen lassen (dah. se committere oft = sich getrauen, sich wagen), jmdm. od. einem Ggstde. anheimgeben, überlassen, anvertrauen, aussetzen, preisgeben, m. Ang. wohin? wem? durch in u. Akk. od. durch bl. Dat., α) pers. Objj.: se longius a portibus, Caes.: se in conclave, Cic.: se in senatum, Cic.: se in populi Romani conspectum, Cic.: ne duae legiones sine Picentinis cohortibus in conspectum Caesaris committerentur, Cic.: c. duos filios in aleam eius, qui proponitur, casus, Liv.: se non c. in aciem, Liv.: se urbi, Cic.: se theatro populoque Romano, sich ins Th. u. vor die————Augen des röm. Volkes wagen, Cic.: se ludis, bei den öffentlichen Spielen zu erscheinen wagen, Cic.: se publico non c., nicht wagen, sich öffentlich sehen zu lassen, Suet.: se non solum populo, sed etiam senatui, Cic.: se itineri tam infesto tamque periculoso, Cic.: se tam longae navigationi et viae, Cic.: se nusquam proelio, Liv.: persecutis hostibus nusquam se aequo certamine, Liv. – alci filiam, Ter., liberos suos, Ter.: ovem lupo (sprichw., griech. καταλείπειν οϊν εν λύκοισι), Ter. eun. 832: infirmas legiones hostibus committere non audere, Hirt. b. G.: mulierem alci primo partu, Ter.: alqm fidei alcis, Curt.: alqm fidei tutelaeque alcis, Curt.: alqm fidei potestatique alcis, Cic.: ut commissus sit fidei (vestrae), permissus potestati, Cic.: ego me tuae commendo et committo fide (= fidei), Ter.: se aut mortis aut servitutis periculo, Cic.: post cibum se neque frigori neque aestui neque labori, Cels. – mit Ang. als wen? durch Prädikatsakk., gnatam suam alci uxorem, Ter.: alci alqm alendum, Ov. – β) leblose Objj.: collum tonsori, Cic.: semen solo, Col.: non protinus aciem (Auge) infirmam improbo lumini, Sen.: c. alci epistulam, Cic.: c. alci alqd legendum, Fronto: alci litteras liberiores, Cic.: alci portam, (zur Bewachung) anvertrauen, Verg.: alci urbem, zur Verteidigung anvertrauen, Frontin.: alci bellum, den Kr. (= die Führung des Kr.), Cic.: u. so alci bellum contra Afros, Eutr.: iudici litem, Petr.:————quaedam domestica litteris (einem Briefe) non c., Cic. (vgl. sed haec ipsa nescio rectene sit litteris commissa, Cic.): (alci) consilia, Cic.: alci fortunas suas, Ter.: summum imperium potestatemque alci, Nep.: (alci) custodiam pecuniae, Curt.: alci rem publicam, Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 25, 7, 3): alci salutem suam, Curt.: salutem navibus, Iustin.: alci vitam, Cic.: rem proelio, es auf ein Tr. ankommen lassen, Caes.: ebenso rem in aciem, Liv.: rem in casum ancipitis eventus, Liv.: ne rem committeret eo, ubi duae acies timendae essent, Liv.: c. rem publicam in discrimen, die Sache des Staates dem Risiko preisgeben (auf die Spitze stellen), Liv. – γ) absol., alci comm., es jmdm. anheimgeben, jmdm. die Sache in die Hand geben, es auf jmd. ankommen lassen, auch jmdm. sich anvertrauen (s. Madvig Epist. crit. ad Orell. p. 26 sq. u. p. 184. Zumpt Cic. Verr. 4, 16), sanan es, quae isti committas, Plaut.: eis commisi et credidi, Ter.: commisi Heio, Cic.: cui denique commisit, Cic. – m. Ang. in betreff wessen? durch de u. Abl., alci de existimatione sua, Cic. Verr. 3, 137. – m. Ang. des Zweckes durch ut u. Konj., alci, ut videat, ne quid res publica detrimenti capiat, Cic. Mil. 70. – ⇒ Synkop. Perf. commisti, Ter. eun. 832 Fl.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > committo
-
4 committere
1) поручать, вверять: commit. alicui rem (I. 10 § 3 D. 13, 6. 1. 110 D. 50, 16), administrationem (1. 58 D. 3, 3. 1. 1 § 3. I). 4, 4), negotia (1. 33. eod.), causam suam (1. 31 I). 4, 8), rem quaerendam (1. 8 § 17 D. 2, 15), custodiam (1. 1 4 pr. D. 48, 3), honorem (1. 8 D. 50, 4) fidei heredis committ. (1. 13 D. 5, 2. 1. 95 pr. D. 35, 2);2) делать, совершать: committ. delictum (1. 24 § 1 D. 5, 1. 1. 7 D. 48, 9), dolum (1. 9 § 4 D. 4, 3), noxam (1. 18 § 1 D. 5, 1), damnum (1. 15 § 36 D. 39, 2), furtum (1. 25 § 1 D. 44, 7), adulterium, stuprum, incestum (1. 68 D. 23, 3. 1. 101 pr. D. 50, 16. 1. 6 § 7 D. 1, 18);adulteris v. stupratoribus se comm. (1. 43 § 1 D. 23, 2).
commit. contra leges (1. 37 § 1 D. 4, 4), in legem (1. 8 D. 18, 3. 1. 56 § 3 D. 46, 1. 1. 6 D. 47, 15. 1. 10 pr. D. 48, 10);
adversus testamentum (1. 8 § 2. 3 D. 34, 3);
commissum (subst.) проступок, comm. plagii (1. 12 C. 7, 14), stellionatus (1. 4 C. 9, 34);
3) связывать, соединять, приводить в исполнение, committit edictum (эдикт имеет место) (1. 8 § 11. 14. 1. 10 § 5. 1. 11 pr. D. 37, 4);magnitudo commissi (1. 22 C. 9, 22), commissi conscius (1. 3 C. 9, 8).
committere stipulationem, когда прибавляется условие к стипуляции, от наступления которого зависит действие таковой (I. 63 D. 45, 1. 1. 14 § 1 D. 46, 2);
committitur stipul., стипуляция получает силу (1. 35 § 3. 1. 45 § 2 D. 3, 3. 1. 24. 67 D. 35, 1. 1. 70 D. 35, 2. 1. 3 pr. § 9 1. 6 § 2. 3. 1. 7. 9. 17. 20 D. 46, 7); саutio committitur (1. 114 § 4 D. 30);
lex commissa est (1. 4 § 2 D. 18, 3);
dies committendi, срок платежа (1. 38. pr. D. 4, 4), indebiti condictio committitur, иск имеет место (1. 3 pr. D. 46, 8);
commit. poenam, mulctam, заслуживать наказание (1. 23 § 1. 1. 32 § 11. 1. 37 D. 4, 8. 1. 6 pr. D. 35, 1);
committere in poenam, подвергнуться наказанию (1. 4 D. 2, 2. 1. 47 D. 19, 1);
committ. in actionem (1. 65 § 5 D. 17, 2);
committi in publicum, ftsco, быть отобранным в казну, поступать в казну (1. 13 D. 3, 5. 17 § 2 D. 16, 1. 1. 2 C. 4, 55);
commissum (subst.) переход в собственность казны, особ. в случае неуплаты пошлин: comm. vectigalium поmine (1. 14 D. 39, 4), vectigalis (1. 9 § 5 D. 4, 4);
quaestio commissi (1. 1 C. 4, 61);
poena commissi;
in commissum, in causam commissi cadere (1. 16 D. 39, 4);
4) сражаться (1. 1 § 11 D. 9, 1).commisso vindicari (1. 11 § 4. 1. 16 § 8 eod.), tolli (1. 61 § 1 D. 19, 2).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > committere
-
5 convenio
con-venio, vēnī, ventum, īre, beikommen = eintreffen, sich einfinden, bes. v. mehreren = auf einem Punkte = zusammenkommen, zusammentreffen, sich zusammenfinden, sich versammeln (Ggstz. abire, discedere), I) im allg.: A) v. intr.: a) übh.: α) v. leb. Wesen u. Schiffen: convenerant duces, waren (in derselben Gegend) eingetroffen, Liv.: conveniunt duces, kommen zusammen (versammeln sich); quaeritur, quid opus sit facto, Nep.: cum maiores manus hostium adiunctis Germanis convenissent, Caes.: cum omnes in verba iuraverint conventuros se iussu consulis nec iniussu abituros, Liv. – diem ad conveniendum edicere, Liv.: nunc enim ita convenimus, ut etc., ist unsere Zusammenkunft von der Art, daß wir usw., Cic. – boni (als G.) quoniam convenimus ambo, Verg.: Eporedorix Aeduus et unā Viridomarus in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati, Caes.: Tyrii per (über) limina laeta frequentes convenere, Verg.: v. einem, qui ex iis novissimus convenit, wer zuletzt eintrifft, Caes. b. G. 5, 56, 2. – m. Ang. wann? ante lucem, Plin. ep. (vgl. unten »m. Ang. wohin?«). – m. Ang. woher? durch Advv. od. durch Praepp., huc undique, Caes.: undique ex Gallia, Caes.: ad certam diem frequentes undique, Liv. – ex diversis regionibus, Liv.: ex provincia, Caes.: interea et ex proximis hibernis et a Caesare conventura auxilia, Caes.: naves, quas ex Pictonibus et Santonis convenire iusserat, Caes. – m. Ang. wohin? durch Advv., od. durch Praepp. (gew. in od. ad m. Akk.), od. durch Acc. loc., c. huc, Cic.: illuc, Ov.: quo (wohin) lege communi omnes puberes armati convenire consuerant, Caes.: colloquendi tempus sumitur locusque, quo (wohin) conveniretur, Nep.: omnes etiam gravioris aetatis eo (dahin) convenerant, Caes.: eo omnes cotidie convenire (iussit), Nep. – proximā nocte in oppidum, Caes.: quem in locum convenire possimus, rescribite, Brut. in Cic. ep.: c. in eum locum, Cic.: in unum locum, Pompei. in Cic. ep.: unum in locum, Cic. u. Caes.: od. bl. in unum, Liv.: in una moenia (Ggstz. incertis sedibus vagari), Sall.: in Remos, Tac.: c. Idibus Maiis in senatum, Cic.: c. in contionem, Cic.: c. in colloquium, Nep.: mane in consilium frequentes, Cic.: in coetus scholarum laeti et alacres conveniunt (discipuli), Quint.: v. einem, in mediam praeceps convenit ursa viam, Avian. fab. 9, 6: neque quam in partem quisque conveniat, provident, Caes. b. G. 6, 37, 6. – c. ad ripam Rhodani, Caes.: ad aedes alcis noctu, Cic.: ad signa (sich bei den F. einfinden,) Caes.: ad Isthmicum spectaculum, Val. Max.: ad hoc iudicium, Cic.: ad regem, Liv.: omnem senatum ad se c. iussit, Liv.: armati cum silentio ad se convenirent, Liv.: c. luce primā in Achradinam ad curiam, Liv.: esse homines, qui novum genus disciplinae instituerunt, ad quos iuventus in ludos conveniat, Vet. edict. – c. Romam, Liv.: Cales, Liv.: qui Romam frequentissimi convenerant, Cic. – m. Ang. woher? u. wohin? zugl. durch Advv. od. Praepp., huc undique, Caes.: undique frequentes, Caes.: ex fuga in oppidum, Caes.: eodem et ab Selymbria L. Cornelius et ex Thracia paucos post dies Antiochus convenerunt, Liv. – m. Ang. wo? (wenn die sich Versammelnden sich schon an dem Orte befinden) durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., zB. quanta illic multitudo convenisse dicebatur, Cic.: c. in colonia Agrippinensi in domum privatam, Tac.: Cyrri apud hiberna decumae legionis, Tac. – m. Ang. wobei? worauf? = infolge wessen? durch ad m. Akk., celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt, Caes.: ad nomen quoque barbari conveniunt, Curt.: ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pastum, Varro r. r. – m. Ang. zu welchem Zwecke? durch de (wegen, über), durch causā u. gratiā m. Genet. (wegen), durch ad od. in (zu) u. Akk., durch 1. Supin. (um zu), durch einen Finalsatz m. ut u. Konj., c. de communi officio (v. zwei Feldherren), Cic.: ad alqm de civitate impetranda (v. den Gesandten der Latiner), Val. Max. – uno tempore undique comitiorum ludorum censendique causā, Cic.: ex oppidis finitimis visendi causā, Cic.: visendi eius gratiā ad alqm, Vell.: spectandorum ludorum gratiā Romam, Val. Max.: ad decuriatum aut centuriatum, Liv.: in domum Calvini ad officium, Val. Max.: ad delectationem (v. Zuhörern), Quint.: c. ad auxilium, Caes.: ad eum defendendum, Nep.: ad eos defendendos, Caes.: ad prosequendum Scipionem officii causā, Liv.: funus, quo amici non conveniunt ad exsequias cohonestandas, sed etc., Cic.: c. in obsequium funeris, Sulp. Sev.: c. undique Romam gratulatum, Liv.: c. ad Caesarem gratulatum, Caes.: iussit eo omnes cotidie convenire, ut ibi de summis rebus consilia caperentur, Nep.: reguli in unum convenere, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent, Sall. – β) v. lebl. Subjj.: conveniunt mihi munera multa huc ab amatoribus, kommen ein, Plaut.: huc convenit utrumque bivium, trifft zusammen, Plin. – v. Abstr., multa convenerunt, quae mentem exturbarent meam, Cic.: cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, Cic.: quae (bellum intestinum et externum) si in unum conveniant, vix deorum opibus, quin obruatur Romana res, resisti posse, Liv.
b) insbes.: α) als publiz. t. t.: c. alqo, zu irgend einem Gerichtsbezirk der Provinz gehören, civitates, quae in id forum conveniunt, in diese Kreisstadt gehören, Cic. Verr. 2, 38: Carthaginem conveniunt populi LXV, Plin. 3, 25; vgl. Plin. 5, 105. – β) als jurist. t. t., v. der Frau, c. in manum, durch Heirat (usus, coëmptio, confarreatio, w. vgl.) in die Gewalt des Mannes kommen, absol., Cic. top. 14: Flacc. 84. Quint. 5, 10, 62. Gaius inst. 3, 84: viro in manum, Cic. top. 23: in manum flaminis, Tac. ann. 4, 16. – u. übh. v. der Verheiratung, c. in matrimonium alcis, Papin. dig. 45, 1, 121. § 1; od. cum alqo, Gell. 18, 6, 8: c. in nuptias, Cod. Theod. 3, 7, 11.
B) v. tr. gleichs. an od. zu jmd. beikommen = jmd. treffen, zufällig oder absichtlich mit jmd. zusammentreffen, jmd. aufsuchen, besuchen, sprechen, a) übh.: α) m. Acc.: hominem, fratrem, Plaut.: c. equites, Caes.: cotidie plurimos, Cic.: Epaminondam, Nep.: adversarios eius, Nep.: conveniri nolle, Cic.: nocte conveniri et interdiu ab omnibus mortalibus posse, Sen.: nunc conveniundus Phormio est, Ter.: conveniundi patris tempus capere, Ter.: alcis conveniendi habere potestatem, Nep.: in conveniendis magistratibus et senatoribus, Cic.: sunt qui volunt te conventam, Plaut.: quod esse ambas conventas volo, Plaut.: prius P. Scipione convento, Liv.: conventis proceribus, Symm.: opus esse sibi domino eius convento, er müsse den H. sprechen, Liv.: edit nomina eorum, quibus conventis opus esset, Liv. – m. Ang. wie? (= als wen? in welchem Zustande?) durch Prädik.-Acc. od. im Passiv durch Prädik.-Nom. eines Partiz., c. Atilium spargentem semen, Cic.: cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus, auf der Rückkehr nach R. begriffen getroffen worden war, Liv. – m. Ang. durch wen? (= wessen Vermittlung) durch per u. Akk., per Gabinium ceteros, Sall.: qui antea per tres consacerdotes nostros fuerat ex multorum auctoritate conventus, Symm. ep. 10, 74. – m. Ang. wo? durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., ubi eos convenit? Cic.: dic, ubi te conveniam? Mart.: Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad eum confugerant, convenit, Caes.: cum legati eum in itinere convenissent, Caes.: ad Tempe Thessalica Philippus est conventus, Liv.: Bruti pueri Laodiceae me convenerunt, Cic.: convento Cn. Octavio Demetriade, Cic.: ubi (verst. Megarae) cum Theodorum domi convenire vellet, Val. Max.: non uno est omnis convenienda loco, Ov. art. am. 2, 394. – β) m. inter se (einander): tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire, Cic. agr. 2, 12: nequeunt homines armenta feraeque inter sese ullam rem gignere conveniundo, Lucr. 2, 922 sq. – γ) absol. (wobei die Ang. wen? leicht aus dem Zshg. zu ergänzen): post convenero (verst. eum), Plaut.: die convenisse (verst. me), Ter.: aditum petentibus conveniundi non dabat, Nep. – b) als jurist. t. t., jmd. gerichtlich angehen, belangen, alqm, ICt. (u. so conventus debitor, Chalcid. Tim. 159): alqm de od. pro alqa re, ICt.: dah. alqd (nomen, culpam u. dgl.), wegen etw. klagbar werden, ICt.
II) prägn.: A) beikommend-, sich anschließend in etw. hineingehen, an etw. darangehen, in od. an etw. passen, mit etw. zusammenpassen, 1) eig., m. in od. ad u. Akk., conveniebatne in vaginam tuam machaera militis? Plaut.: fistula ferrea, quae in columellam convenit et in cupam, Cato: si cothurni laus illa esset ad pedem apte convenire, Cic.: m. Dat. (wem?), dicitur Afrani toga convenisse Menandro (bildl.), Hor. – absol., noli mirari, si (corona) non convenit; caput enim magnum est, Cic.
2) übtr., hinpassen, zusammenpassen, d.i. deutsch je nach dem Zusammenhang und nach der Konstruktion bald = passen, übereinstimmen, stimmen, zutreffen, bald = sich passen (sich reimen, sich schicken), passend-, geeignet-, anwendbar sein, zukommen, entsprechen, zusagen (vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N. nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), α) m. Subj.-Nom.: mores conveniunt, Ter.: atque ita cum et vultus similitudo et expositionis tempora et pastoris confessio convenirent, nepotem agnovit, Iustin.: nomen non convenit, Ter.: conveniet numerus quantum debui, Ter.: conveniet etiam ambulatio quaedam, Quint. – m. cum u. Abl., haec tua deliberatio non convenit cum oratione Largi, Cic.: quod quidem somnium Sisenna cum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, Cic.: qua ex coniunctione naturae... convenire potest aut fissum iecoris cum lucello meo aut meus quaesticulus cum caelo, terra rerumque natura? Cic. – m. in od. ad u. Akk., v. mater. Subjj., ceterae vites in quemvis agrum conveniunt, Cato: emplastrum viride ad podagram satis convenit, Scrib.: v. abstr. Subjj., non in omnes omnia convenire, Cic.: nec hoc in te convenit, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic.: quae vitia videntur in quemvis potius quam in istum convenire, Cic.: hoc maxime in Alcibiadem convenire videbatur, Nep.: poteram ego, verbum (πάθη) ipsum interpretans, morbos appellare, sed non conveniret ad omnia, Cic. – m. Dat. (wem?), v. leb. Wesen u. mater. Subjj., mulier mulieri magis convenit, Ter.: nihil autem minus perfecto duci quam festinationem temeritatemque convenire arbitrabatur, Suet. Aug. 25, 4: nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, Plin.: v. abstr. Subjj., negavit id suae virtuti convenire, Nep.: munditias mulieribus, viris laborem convenire, Sall.: qui nihil rectum nisi quod ipsorum moribus conveniat putabunt, Nep.: quid posterius priori non convenit? Cic.: non enim hoc convenire Antigoni prudentiae, ut sic deuteretur victo, Nep. – poet. m. Acc. u. Infin. (zur Ang. wozu?), Prop. 2, 1, 41. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Benecke Cic. Cat. 1, 4), quo sidere ulmis adiungere vites conveniat, Verg.: ilicone ad praetorem ire convenit? Cic.: quî convenit in minore negotio legem timere, cum eam in maiore neglexeris, Sall.: ubi sementem paraveris, glandem parari legique convenit, Cato: haud convenit unā ire cum amica imperatorem in via, Ter.: quibus de rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat, Cic.: quo ex (infolge) senatus consulto confestim te interfectum esse convenit, Cic. – m. Dat., fundo suburbano arbustum maxime habere convenit, Cato: neque enim debet aut convenit nobis periculo ulli submittere animum nostrum, Brut. et Cass. in Cic. ep.: respondebam non convenire moribus meis aliud palam, aliud agere secreto, Plin. ep. – γ) unpers.: ad nummum convenit, es trifft auf den Heller, Cic. – videte nunc illum primum egredientem e villa, subito; cur? vesperi; quid necesse est? tarde; quî convenit, praesertim id temporis? Cic. – m. Dat., minime miror caelum et terras vim suam, si tibi ita conveniat (zusagt), dimittere, Cic.: in quam cuique feminae convenisset domum nuberet, Liv.: quam sibi conveniat, ipse viderit, Hor.: si tibi curae (est), quantae conveniat, Munatius, ob dir M. so lieb ist, wie er es verdient, Hor. – convenit, es sagt mir zu! Plaut. Cas. 272.
B) zusammenkommend ein Ganzes bilden, sich vereinigen, sich verbinden, 1) eig., v. Atomen, Lucr. 5, 429. – v. leb. Wesen = sich begatten, inter se, Lucr. 2, 923: clunibus, Plin. 11, 85: m. Ang. wozu? in voluptatem veneriam, Apul. met. 4, 27: gignendis liberis, Arnob. 7, 9.
2) übtr., der Ansicht, Meinung nach sich einigen, u. zwar klassisch nur res convenit od. unpers. bl. convenit, man einigt sich, wird od. ist einig (eins), man vereinbart (verständigt) sich über etw., man kommt über etw. überein, es kommt etw. durch Übereinkunft zustande, man beschließt etw. gemeinschaftlich, man behauptet etw. einstimmig (allgemein), erst bei Spät. homines conveniunt, die Leute einigen sich, a) übh. (s. über die Konstr. Spengel T. Maccius Plautus p. 40. Benecke Cic. Lig. 18 u. Iustin. 9, 5, 3. Held Caes. b. c. 1, 28, 2. Dietsch Sall. Iug. 83, 2), α) res convenit: tempus et locus convenit, Liv.: id convenerat signum, Liv.: Marcellus posse rem convenire ratus, Liv.: addebant praeterea rem conventuram, Cic. (vgl. Drak. Liv. 30, 3, 7): ubi ratio agendae rei (Operationsplan) et tempus convenit, Liv.: eo signo, quod convenerat, revocantur, Caes. – pax convenit, Sall. u. Liv., non convenit, Iustin.: si condiciones pacis non convenissent, Liv.: pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset, Liv.: in eas condiciones cum pax conveniret, Liv.: Corinthus, ut ibi deponerentur obsides, convenit, Liv.: saepe pacem conventam frustra fuisse, Sall. Iug. 112, 2: quibus conventis, Liv. 30. 43, 7. – mit Dat., omnibus amicis idem convenit, Plaut.: saepius ultro citroque agitantibus rem conventuram, Liv.: pax, quae non ipsis civitatibus conveniret, Iustin. – m. cum u. Abl., cum his mihi nec locus nec sermo convenit, Plaut.: haec fratri mecum non conveniunt neque placent, Ter.: pax, quae cum T. Quinctio convenisset, ut rata esset petierunt, Liv.: quid nobis conveniat cum adversariis (Ggstz. quid in controversia relinquatur), Cornif. rhet.: ut notam apponam eam, quae mihi tecum convenit, Cic. – m. inter u. Akk., ratio inter nos convenit, Plaut.: si quid inter quos convenit, Cornif. rhet.: illud unum inter nos non convenit, Sen.: pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic.: ea quae inter regem Pausaniamque convenerant, Nep.: quod tempus inter eos committendi proelii convenerat, Caes.: iudex inter adversarios convenit, Cic.: u. (m. dopp. Nom.) iudex (als R.) inter eos convenit Atilius Calatinus, Val. Max. – m. folg. quod (daß), id modo non conveniebat, quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat, darin war man nicht einig, daß usw., Liv. 2, 39, 8. – β) convenit m. Acc. u. Infin., m. ut od. ne u. Konj., m. bl. Coni., m. indir. Fragesatz, Ggstz. discrepat, gew. m. Dat. od. m. cum u. Abl. od. m. inter u. Akk., interfectum esse a Clytaemnestra Agamemnonem convenit, Cic.: signum, quod ab eo dari convenerat, Suet.: convenit iam inde per consules reliqua belli perfecta (esse), Liv.: veneno quidem occisum (Claudium) convenit; ubi autem aut per quem dato discrepat, Suet.: inter omnes convenit Sibyllam tres libros attulisse, Plin. – convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia, Plaut.: miles ea quae acta erant quaeque ut agerentur convenerat ad consulem refert, Liv.: pacto convenit, ut Himera amnis finis regni Syracusani ac Punici imperii esset, Liv.: mihi cum Deiotaro convenit, utille in meis castris esset cum suis copiis, Cic.: ita sibi cum Dolabella convenisse, ut etc., Cic.: convenit inter eos, cuius cornu prius laborare coepisset, ut is capite suo fata patriae lueret, Val. Max. – convenerat, ne interloquereris, Sen. de clem. 1, 9, 9. – u. (m. bl. Coni.) pro argento si aurum dare vellent, darent convenit, Liv. – u. (m. indir. Fragesatz) quibus consulibus interierit (Hannibal), non convenit, Nep.: cum eo sine ullo intertrimento convenerat iam, quemadmodum traderetur, Cic. – γ) convenit absol.: ita ut convenerat factum est, Liv.: ut od. uti convenerat, Hirt. b. G. u. Sall.: ita enim convenerat, Liv.: si ita conventum est, Cod. Iust. 5, 3, 7. – m. Dat. od. m. cum u. Abl., se dare operam, ut Lacedaemoniis cum rege conveniret, Nep.: sic sibi cum Caecina convenisse, Cic.: non modo inter patres, sed ne inter consules quidem satis conveniebat, Liv. – m. de u. Abl. (Ggstz. discrepat, controversia est), cum de facto conveniret, Cic.: cum de legibus conveniret, de latore tantum discreparet, Liv.: de verbo controversia est, de re quidem convenit, Sen.: mitterent ad eum, quibuscum sibi de pace conveniret, Iustin.: cum de pretio inter ementem vendentemque convenerit, Sen.: de qua (annona) inter licentem vendentemque conveniat, Plin. pan.: ea de quibus inter creditorem et debitorem conventum est, Cod. Iust. 8, 34, 3. § 1. – δ) homines conveniunt, die Leute einigen sich, cum de praeda non convenirent, Iustin. 15, 4, 23: de rebus litigiosis et convenire et transigere possumus, Paul. sent. 1, 1. § 5: quos negant inter se convenisse, Hyg. astr. 2, 4: ideo plerumque artifices convenire solent m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. 9, 2, 27. § 29.
b) insbes., bene (optime) convenit (alci) cum alqo, es steht jmd. auf gutem Fuße-, in gutem Verhältnis od. Vernehmen mit jmd., es steht sich jmd. gut mit jmd. (Ggstz. animus alcis ab alqo alienus est), cui cum paupertate bene convenit, dives est, Sen.: sororis vir, quīcum optime convenisset, Cic.: pulchre convenit improbis cinaedis, Catull. – u. ebenso bene convenit od. bl. convenit inter aliquos, es besteht ein gutes Verhältnis zwischen usw., primo hos dies complusculos bene conveniebat sane inter eas, Ter.: nec conventurum inter nos posthac arbitror, Ter. Vgl. conveniens no. II, b. – / Archaist. synk. Präs. coveniatis, Cato oratt. 40. fr. 1: Futur. convenibo, Plaut. Cas. 548.
-
6 convenio
con-venio, vēnī, ventum, īre, beikommen = eintreffen, sich einfinden, bes. v. mehreren = auf einem Punkte = zusammenkommen, zusammentreffen, sich zusammenfinden, sich versammeln (Ggstz. abire, discedere), I) im allg.: A) v. intr.: a) übh.: α) v. leb. Wesen u. Schiffen: convenerant duces, waren (in derselben Gegend) eingetroffen, Liv.: conveniunt duces, kommen zusammen (versammeln sich); quaeritur, quid opus sit facto, Nep.: cum maiores manus hostium adiunctis Germanis convenissent, Caes.: cum omnes in verba iuraverint conventuros se iussu consulis nec iniussu abituros, Liv. – diem ad conveniendum edicere, Liv.: nunc enim ita convenimus, ut etc., ist unsere Zusammenkunft von der Art, daß wir usw., Cic. – boni (als G.) quoniam convenimus ambo, Verg.: Eporedorix Aeduus et unā Viridomarus in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati, Caes.: Tyrii per (über) limina laeta frequentes convenere, Verg.: v. einem, qui ex iis novissimus convenit, wer zuletzt eintrifft, Caes. b. G. 5, 56, 2. – m. Ang. wann? ante lucem, Plin. ep. (vgl. unten »m. Ang. wohin?«). – m. Ang. woher? durch Advv. od. durch Praepp., huc undique, Caes.: undique ex Gallia, Caes.: ad certam diem frequentes undique, Liv. – ex diversis regionibus, Liv.: ex provincia, Caes.: interea et ex proximis hibernis et a Caesare conventura————auxilia, Caes.: naves, quas ex Pictonibus et Santonis convenire iusserat, Caes. – m. Ang. wohin? durch Advv., od. durch Praepp. (gew. in od. ad m. Akk.), od. durch Acc. loc., c. huc, Cic.: illuc, Ov.: quo (wohin) lege communi omnes puberes armati convenire consuerant, Caes.: colloquendi tempus sumitur locusque, quo (wohin) conveniretur, Nep.: omnes etiam gravioris aetatis eo (dahin) convenerant, Caes.: eo omnes cotidie convenire (iussit), Nep. – proximā nocte in oppidum, Caes.: quem in locum convenire possimus, rescribite, Brut. in Cic. ep.: c. in eum locum, Cic.: in unum locum, Pompei. in Cic. ep.: unum in locum, Cic. u. Caes.: od. bl. in unum, Liv.: in una moenia (Ggstz. incertis sedibus vagari), Sall.: in Remos, Tac.: c. Idibus Maiis in senatum, Cic.: c. in contionem, Cic.: c. in colloquium, Nep.: mane in consilium frequentes, Cic.: in coetus scholarum laeti et alacres conveniunt (discipuli), Quint.: v. einem, in mediam praeceps convenit ursa viam, Avian. fab. 9, 6: neque quam in partem quisque conveniat, provident, Caes. b. G. 6, 37, 6. – c. ad ripam Rhodani, Caes.: ad aedes alcis noctu, Cic.: ad signa (sich bei den F. einfinden,) Caes.: ad Isthmicum spectaculum, Val. Max.: ad hoc iudicium, Cic.: ad regem, Liv.: omnem senatum ad se c. iussit, Liv.: armati cum silentio ad se convenirent, Liv.: c. luce primā in Achradinam ad curiam, Liv.: esse homines, qui novum————genus disciplinae instituerunt, ad quos iuventus in ludos conveniat, Vet. edict. – c. Romam, Liv.: Cales, Liv.: qui Romam frequentissimi convenerant, Cic. – m. Ang. woher? u. wohin? zugl. durch Advv. od. Praepp., huc undique, Caes.: undique frequentes, Caes.: ex fuga in oppidum, Caes.: eodem et ab Selymbria L. Cornelius et ex Thracia paucos post dies Antiochus convenerunt, Liv. – m. Ang. wo? (wenn die sich Versammelnden sich schon an dem Orte befinden) durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., zB. quanta illic multitudo convenisse dicebatur, Cic.: c. in colonia Agrippinensi in domum privatam, Tac.: Cyrri apud hiberna decumae legionis, Tac. – m. Ang. wobei? worauf? = infolge wessen? durch ad m. Akk., celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt, Caes.: ad nomen quoque barbari conveniunt, Curt.: ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pastum, Varro r. r. – m. Ang. zu welchem Zwecke? durch de (wegen, über), durch causā u. gratiā m. Genet. (wegen), durch ad od. in (zu) u. Akk., durch 1. Supin. (um zu), durch einen Finalsatz m. ut u. Konj., c. de communi officio (v. zwei Feldherren), Cic.: ad alqm de civitate impetranda (v. den Gesandten der Latiner), Val. Max. – uno tempore undique comitiorum ludorum censendique causā, Cic.: ex oppidis finitimis visendi causā, Cic.: visendi eius gratiā ad alqm,————Vell.: spectandorum ludorum gratiā Romam, Val. Max.: ad decuriatum aut centuriatum, Liv.: in domum Calvini ad officium, Val. Max.: ad delectationem (v. Zuhörern), Quint.: c. ad auxilium, Caes.: ad eum defendendum, Nep.: ad eos defendendos, Caes.: ad prosequendum Scipionem officii causā, Liv.: funus, quo amici non conveniunt ad exsequias cohonestandas, sed etc., Cic.: c. in obsequium funeris, Sulp. Sev.: c. undique Romam gratulatum, Liv.: c. ad Caesarem gratulatum, Caes.: iussit eo omnes cotidie convenire, ut ibi de summis rebus consilia caperentur, Nep.: reguli in unum convenere, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent, Sall. – β) v. lebl. Subjj.: conveniunt mihi munera multa huc ab amatoribus, kommen ein, Plaut.: huc convenit utrumque bivium, trifft zusammen, Plin. – v. Abstr., multa convenerunt, quae mentem exturbarent meam, Cic.: cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, Cic.: quae (bellum intestinum et externum) si in unum conveniant, vix deorum opibus, quin obruatur Romana res, resisti posse, Liv.b) insbes.: α) als publiz. t. t.: c. alqo, zu irgend einem Gerichtsbezirk der Provinz gehören, civitates, quae in id forum conveniunt, in diese Kreisstadt gehören, Cic. Verr. 2, 38: Carthaginem conveniunt populi LXV, Plin. 3, 25; vgl. Plin. 5, 105. – β) als jurist. t. t., v. der Frau, c. in manum, durch Heirat————(usus, coëmptio, confarreatio, w. vgl.) in die Gewalt des Mannes kommen, absol., Cic. top. 14: Flacc. 84. Quint. 5, 10, 62. Gaius inst. 3, 84: viro in manum, Cic. top. 23: in manum flaminis, Tac. ann. 4, 16. – u. übh. v. der Verheiratung, c. in matrimonium alcis, Papin. dig. 45, 1, 121. § 1; od. cum alqo, Gell. 18, 6, 8: c. in nuptias, Cod. Theod. 3, 7, 11.B) v. tr. gleichs. an od. zu jmd. beikommen = jmd. treffen, zufällig oder absichtlich mit jmd. zusammentreffen, jmd. aufsuchen, besuchen, sprechen, a) übh.: α) m. Acc.: hominem, fratrem, Plaut.: c. equites, Caes.: cotidie plurimos, Cic.: Epaminondam, Nep.: adversarios eius, Nep.: conveniri nolle, Cic.: nocte conveniri et interdiu ab omnibus mortalibus posse, Sen.: nunc conveniundus Phormio est, Ter.: conveniundi patris tempus capere, Ter.: alcis conveniendi habere potestatem, Nep.: in conveniendis magistratibus et senatoribus, Cic.: sunt qui volunt te conventam, Plaut.: quod esse ambas conventas volo, Plaut.: prius P. Scipione convento, Liv.: conventis proceribus, Symm.: opus esse sibi domino eius convento, er müsse den H. sprechen, Liv.: edit nomina eorum, quibus conventis opus esset, Liv. – m. Ang. wie? (= als wen? in welchem Zustande?) durch Prädik.-Acc. od. im Passiv durch Prädik.-Nom. eines Partiz., c. Atilium spargentem semen, Cic.: cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus, auf————der Rückkehr nach R. begriffen getroffen worden war, Liv. – m. Ang. durch wen? (= wessen Vermittlung) durch per u. Akk., per Gabinium ceteros, Sall.: qui antea per tres consacerdotes nostros fuerat ex multorum auctoritate conventus, Symm. ep. 10, 74. – m. Ang. wo? durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., ubi eos convenit? Cic.: dic, ubi te conveniam? Mart.: Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad eum confugerant, convenit, Caes.: cum legati eum in itinere convenissent, Caes.: ad Tempe Thessalica Philippus est conventus, Liv.: Bruti pueri Laodiceae me convenerunt, Cic.: convento Cn. Octavio Demetriade, Cic.: ubi (verst. Megarae) cum Theodorum domi convenire vellet, Val. Max.: non uno est omnis convenienda loco, Ov. art. am. 2, 394. – β) m. inter se (einander): tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire, Cic. agr. 2, 12: nequeunt homines armenta feraeque inter sese ullam rem gignere conveniundo, Lucr. 2, 922 sq. – γ) absol. (wobei die Ang. wen? leicht aus dem Zshg. zu ergänzen): post convenero (verst. eum), Plaut.: die convenisse (verst. me), Ter.: aditum petentibus conveniundi non dabat, Nep. – b) als jurist. t. t., jmd. gerichtlich angehen, belangen, alqm, ICt. (u. so conventus debitor, Chalcid. Tim. 159): alqm de od. pro alqa re, ICt.: dah. alqd (nomen, culpam u. dgl.), wegen etw. klagbar werden, ICt.————II) prägn.: A) beikommend-, sich anschließend in etw. hineingehen, an etw. darangehen, in od. an etw. passen, mit etw. zusammenpassen, 1) eig., m. in od. ad u. Akk., conveniebatne in vaginam tuam machaera militis? Plaut.: fistula ferrea, quae in columellam convenit et in cupam, Cato: si cothurni laus illa esset ad pedem apte convenire, Cic.: m. Dat. (wem?), dicitur Afrani toga convenisse Menandro (bildl.), Hor. – absol., noli mirari, si (corona) non convenit; caput enim magnum est, Cic.2) übtr., hinpassen, zusammenpassen, d.i. deutsch je nach dem Zusammenhang und nach der Konstruktion bald = passen, übereinstimmen, stimmen, zutreffen, bald = sich passen (sich reimen, sich schicken), passend-, geeignet-, anwendbar sein, zukommen, entsprechen, zusagen (vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N. nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), α) m. Subj.-Nom.: mores conveniunt, Ter.: atque ita cum et vultus similitudo et expositionis tempora et pastoris confessio convenirent, nepotem agnovit, Iustin.: nomen non convenit, Ter.: conveniet numerus quantum debui, Ter.: conveniet etiam ambulatio quaedam, Quint. – m. cum u. Abl., haec tua deliberatio non convenit cum oratione Largi, Cic.: quod quidem somnium Sisenna cum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, Cic.: qua ex coniunctione na-————turae... convenire potest aut fissum iecoris cum lucello meo aut meus quaesticulus cum caelo, terra rerumque natura? Cic. – m. in od. ad u. Akk., v. mater. Subjj., ceterae vites in quemvis agrum conveniunt, Cato: emplastrum viride ad podagram satis convenit, Scrib.: v. abstr. Subjj., non in omnes omnia convenire, Cic.: nec hoc in te convenit, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic.: quae vitia videntur in quemvis potius quam in istum convenire, Cic.: hoc maxime in Alcibiadem convenire videbatur, Nep.: poteram ego, verbum (πάθη) ipsum interpretans, morbos appellare, sed non conveniret ad omnia, Cic. – m. Dat. (wem?), v. leb. Wesen u. mater. Subjj., mulier mulieri magis convenit, Ter.: nihil autem minus perfecto duci quam festinationem temeritatemque convenire arbitrabatur, Suet. Aug. 25, 4: nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, Plin.: v. abstr. Subjj., negavit id suae virtuti convenire, Nep.: munditias mulieribus, viris laborem convenire, Sall.: qui nihil rectum nisi quod ipsorum moribus conveniat putabunt, Nep.: quid posterius priori non convenit? Cic.: non enim hoc convenire Antigoni prudentiae, ut sic deuteretur victo, Nep. – poet. m. Acc. u. Infin. (zur Ang. wozu?), Prop. 2, 1, 41. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Benecke Cic. Cat. 1, 4), quo sidere ulmis adiungere vites conveniat, Verg.: ilicone ad praetorem ire convenit? Cic.: quî convenit in minore————negotio legem timere, cum eam in maiore neglexeris, Sall.: ubi sementem paraveris, glandem parari legique convenit, Cato: haud convenit unā ire cum amica imperatorem in via, Ter.: quibus de rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat, Cic.: quo ex (infolge) senatus consulto confestim te interfectum esse convenit, Cic. – m. Dat., fundo suburbano arbustum maxime habere convenit, Cato: neque enim debet aut convenit nobis periculo ulli submittere animum nostrum, Brut. et Cass. in Cic. ep.: respondebam non convenire moribus meis aliud palam, aliud agere secreto, Plin. ep. – γ) unpers.: ad nummum convenit, es trifft auf den Heller, Cic. – videte nunc illum primum egredientem e villa, subito; cur? vesperi; quid necesse est? tarde; quî convenit, praesertim id temporis? Cic. – m. Dat., minime miror caelum et terras vim suam, si tibi ita conveniat (zusagt), dimittere, Cic.: in quam cuique feminae convenisset domum nuberet, Liv.: quam sibi conveniat, ipse viderit, Hor.: si tibi curae (est), quantae conveniat, Munatius, ob dir M. so lieb ist, wie er es verdient, Hor. – convenit, es sagt mir zu! Plaut. Cas. 272.B) zusammenkommend ein Ganzes bilden, sich vereinigen, sich verbinden, 1) eig., v. Atomen, Lucr. 5, 429. – v. leb. Wesen = sich begatten, inter se, Lucr. 2, 923: clunibus, Plin. 11, 85: m. Ang. wozu? in voluptatem veneriam, Apul. met. 4, 27: gignendis————liberis, Arnob. 7, 9.2) übtr., der Ansicht, Meinung nach sich einigen, u. zwar klassisch nur res convenit od. unpers. bl. convenit, man einigt sich, wird od. ist einig (eins), man vereinbart (verständigt) sich über etw., man kommt über etw. überein, es kommt etw. durch Übereinkunft zustande, man beschließt etw. gemeinschaftlich, man behauptet etw. einstimmig (allgemein), erst bei Spät. homines conveniunt, die Leute einigen sich, a) übh. (s. über die Konstr. Spengel T. Maccius Plautus p. 40. Benecke Cic. Lig. 18 u. Iustin. 9, 5, 3. Held Caes. b. c. 1, 28, 2. Dietsch Sall. Iug. 83, 2), α) res convenit: tempus et locus convenit, Liv.: id convenerat signum, Liv.: Marcellus posse rem convenire ratus, Liv.: addebant praeterea rem conventuram, Cic. (vgl. Drak. Liv. 30, 3, 7): ubi ratio agendae rei (Operationsplan) et tempus convenit, Liv.: eo signo, quod convenerat, revocantur, Caes. – pax convenit, Sall. u. Liv., non convenit, Iustin.: si condiciones pacis non convenissent, Liv.: pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset, Liv.: in eas condiciones cum pax conveniret, Liv.: Corinthus, ut ibi deponerentur obsides, convenit, Liv.: saepe pacem conventam frustra fuisse, Sall. Iug. 112, 2: quibus conventis, Liv. 30. 43, 7. – mit Dat., omnibus amicis idem convenit, Plaut.: saepius ultro citroque agitantibus rem conventuram,————Liv.: pax, quae non ipsis civitatibus conveniret, Iustin. – m. cum u. Abl., cum his mihi nec locus nec sermo convenit, Plaut.: haec fratri mecum non conveniunt neque placent, Ter.: pax, quae cum T. Quinctio convenisset, ut rata esset petierunt, Liv.: quid nobis conveniat cum adversariis (Ggstz. quid in controversia relinquatur), Cornif. rhet.: ut notam apponam eam, quae mihi tecum convenit, Cic. – m. inter u. Akk., ratio inter nos convenit, Plaut.: si quid inter quos convenit, Cornif. rhet.: illud unum inter nos non convenit, Sen.: pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic.: ea quae inter regem Pausaniamque convenerant, Nep.: quod tempus inter eos committendi proelii convenerat, Caes.: iudex inter adversarios convenit, Cic.: u. (m. dopp. Nom.) iudex (als R.) inter eos convenit Atilius Calatinus, Val. Max. – m. folg. quod (daß), id modo non conveniebat, quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat, darin war man nicht einig, daß usw., Liv. 2, 39, 8. – β) convenit m. Acc. u. Infin., m. ut od. ne u. Konj., m. bl. Coni., m. indir. Fragesatz, Ggstz. discrepat, gew. m. Dat. od. m. cum u. Abl. od. m. inter u. Akk., interfectum esse a Clytaemnestra Agamemnonem convenit, Cic.: signum, quod ab eo dari convenerat, Suet.: convenit iam inde per consules reliqua belli perfecta (esse), Liv.: veneno quidem occisum (Claudium) convenit; ubi autem aut————per quem dato discrepat, Suet.: inter omnes convenit Sibyllam tres libros attulisse, Plin. – convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia, Plaut.: miles ea quae acta erant quaeque ut agerentur convenerat ad consulem refert, Liv.: pacto convenit, ut Himera amnis finis regni Syracusani ac Punici imperii esset, Liv.: mihi cum Deiotaro convenit, utille in meis castris esset cum suis copiis, Cic.: ita sibi cum Dolabella convenisse, ut etc., Cic.: convenit inter eos, cuius cornu prius laborare coepisset, ut is capite suo fata patriae lueret, Val. Max. – convenerat, ne interloquereris, Sen. de clem. 1, 9, 9. – u. (m. bl. Coni.) pro argento si aurum dare vellent, darent convenit, Liv. – u. (m. indir. Fragesatz) quibus consulibus interierit (Hannibal), non convenit, Nep.: cum eo sine ullo intertrimento convenerat iam, quemadmodum traderetur, Cic. – γ) convenit absol.: ita ut convenerat factum est, Liv.: ut od. uti convenerat, Hirt. b. G. u. Sall.: ita enim convenerat, Liv.: si ita conventum est, Cod. Iust. 5, 3, 7. – m. Dat. od. m. cum u. Abl., se dare operam, ut Lacedaemoniis cum rege conveniret, Nep.: sic sibi cum Caecina convenisse, Cic.: non modo inter patres, sed ne inter consules quidem satis conveniebat, Liv. – m. de u. Abl. (Ggstz. discrepat, controversia est), cum de facto conveniret, Cic.: cum de legibus conveniret, de latore tantum discreparet, Liv.: de verbo controversia est, de re quidem convenit, Sen.: mitterent ad eum,————quibuscum sibi de pace conveniret, Iustin.: cum de pretio inter ementem vendentemque convenerit, Sen.: de qua (annona) inter licentem vendentemque conveniat, Plin. pan.: ea de quibus inter creditorem et debitorem conventum est, Cod. Iust. 8, 34, 3. § 1. – δ) homines conveniunt, die Leute einigen sich, cum de praeda non convenirent, Iustin. 15, 4, 23: de rebus litigiosis et convenire et transigere possumus, Paul. sent. 1, 1. § 5: quos negant inter se convenisse, Hyg. astr. 2, 4: ideo plerumque artifices convenire solent m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. 9, 2, 27. § 29.b) insbes., bene (optime) convenit (alci) cum alqo, es steht jmd. auf gutem Fuße-, in gutem Verhältnis od. Vernehmen mit jmd., es steht sich jmd. gut mit jmd. (Ggstz. animus alcis ab alqo alienus est), cui cum paupertate bene convenit, dives est, Sen.: sororis vir, quīcum optime convenisset, Cic.: pulchre convenit improbis cinaedis, Catull. – u. ebenso bene convenit od. bl. convenit inter aliquos, es besteht ein gutes Verhältnis zwischen usw., primo hos dies complusculos bene conveniebat sane inter eas, Ter.: nec conventurum inter nos posthac arbitror, Ter. Vgl. conveniens no. II, b. – ⇒ Archaist. synk. Präs. coveniatis, Cato oratt. 40. fr. 1: Futur. convenibo, Plaut. Cas. 548.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > convenio
-
7 convenio
I.To come together, meet together, assemble (class. and freq.).A.In gen.:2.milites, qui ex provinciā convenerant,
Caes. B. G. 1, 8:omnes... eo convenerant,
id. ib. 3, 16:totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,
id. ib. 1, 30:quanto multitudo hominum ad hoc judicium,
Cic. Rosc. Am. 5, 11:amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt,
Nep. Timoth. 4, 2:ad clamorem hominum,
Caes. B. G. 4, 37:ad delectationem,
Quint. 3, 4, 6:Pericles, cum haberet collegam Sophoclem, iique de communi officio convenissent,
id. Off. 1, 40, 144:nunc ita convenimus, ut possemus dicere, etc.,
id. Phil. 3, 2, 5:quoniam convenimus ambo,
Verg. E. 5, 1; id. A. 1, 361 al.—With the place to or at which, usu. designated by in and acc.:mei capitis servandi causā Romam Italia tota convenit,
Cic. Pis. 15, 34; id. Div. 2, 23, 50:unum in locum omnes,
Caes. B. G. 4, 19:in coetus scholarum,
Quint. 2, 9, 2:in consilium frequentes,
Cic. Verr. 2, 2, 29, § 71:reguli in unum convenere,
Sall. J. 11, 2:tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire,
Cic. Agr. 2, 5, 12:et ex proximis hibernis et a Caesare conventura subsidia,
Caes. B. G. 5, 28 fin.: convenientis manus dissipare, Auct. B. G. 8, 6.—Rarely with in and abl., or with advv. of place (mostly post-Aug.):uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent,
Cic. Div. 2, 24, 52 B. and K.; cf.: quanta illic multitudo convenisse dicebatur, id. Verr. 2, 2, 66, § 160 B. and K. (al. illuc):in coloniā Agrippiensi in domum privatam conveniunt,
Tac. H. 4, 55.—Transf., of inanim. and abstr. subjects:B.munera multa huc ab amatoribus,
Plaut. Ps. 1, 2, 44:huc convenit utrumque bivium,
Plin. 6, 28, 32, § 144; cf.:oppi dum in quo omnis negotiatio ejus (Arabiae) convenit,
id. 6, 28, 32, § 157:cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur,
Cic. Rosc. Am. 22, 62; so id. ad Q. Fr. 1, 4, 4.—In partic.1.Publicist. t. t. of civil communities which belong in jurisdiction to some chief city:2.ex his civitatibus, quae in id forum convenirent,
Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:Carthaginem conveniunt populi LXV.,
Plin. 3, 3, 4, § 25; cf.:ibi Aethiopicae convenere naves,
id. 5, 28, 29, § 105.—Jurid. t. t.:3.in manum, of a woman who in marriage (by usus, confarreatio, or coëmptio, q. v.) comes into the hands (manus) of her husband,
Cic. Fl. 34, 84; id. Top. 3, 14; Quint. 5, 10, 62; Gai Inst. 3, 84:viro in manum,
Cic. Top. 4, 23:in manum flaminis,
Tac. A. 4, 16 et saep.—In the same sense: in matrimonium alicujus,
Dig. 45, 1, 121, § 1:in matrimonium cum viro,
to marry, Gell. 18, 6, 8; or, in nuptias, Cod. Th. 3, 7, 11.—Act., to go to one to speak to him, make a request of him, etc., to address, accost, meet, visit:b.haut multos homines nunc videre et convenire quam te mavellem,
Plaut. Mil. 2, 2, 16; id. Pers. 5, 2, 74 al.; Ter. And. 1, 3, 22:(Helvetii) cum eum (sc. Caesarem) in itinere convenissent,
Caes. B. G. 1, 27:adversarios ejus,
Nep. Dion, 8, 3:illum Atilium,
Cic. Rosc. Am. 18, 50:neminem conveni—convenio autem cottidie plurimos—quin omnes, etc.,
id. Fam. 9, 14, 1:Bruti pueri Laodiceae me convenerunt,
id. ib. 3, 7, 1.— Pass.:Balbus tantis pedum doloribus afficitur, ut se conveniri nolit,
Cic. Fam. 6, 19, 2:nec eum (Lentulum) a minore Balbo conventum,
id. Att. 9, 6, 1:quod conveniundi patris me tempus capere jubebat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9; Cic. Fam. 1, 8, 7; Nep. Dion, 9, 3 al. — Absol.:aditum petentibus conveniendi non dabat,
Nep. Paus. 3, 3.—Jurid. t. t., to meet one judicially, to sue, bring an action against, summon before a tribunal:II.ut heredes ex stipulatu conveniri possint,
Dig. 10, 2, 20; 50, 1, 17:de peculio,
Paul. Sent. 2, 31:pro parte dimidiā,
Dig. 17, 1, 59 et saep.—Also with abstr. objects:dolum aut culpam eorum,
Dig. 26, 7, 38:nomen,
ib. 42, 1, 15.Pregn.A.To come together, to unite, join, combine, couple (cf. coëo, II.).1.Lit., so mostly of the coition of animals, Lucr. 2, 922; Plin. 11, 24, 29, § 85; App. M. 6, p. 177, 38 al.—Of the union of atoms:2.Tandem conveniant ea (primordia) quae convecta repente Magnarum rerum fiunt exordia,
Lucr. 5, 429.—Trop.a.With personal subject, to agree with in wishes, decisions, etc., to accord, harmonize (rare;b.late Lat.),
Hyg. Astr. 2, 4; Dig. 9, 2, 27, § 29; Paul. Sent. 1, 1, § 5 (but in Plaut. Ps. 1, 5, the v. 130 is spurious; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 131).—Far more freq.,Res convenit or impers. convenit, it is agreed upon, or there is unanimity in respect to something, the matter is decided.(α).Res convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, or absol.:(β).cum his mihi nec locus nec sermo convenit,
Plaut. Ps. 4, 7, 10:haec fratri mecum non conveniunt neque placent,
Ter. Ad. 1, 1, 34:de dote mecum conveniri nil potest,
Plaut. Trin. 2, 4, 168:hoc mihi cum tuo fratre convenit,
Cic. Fin. 5, 29, 87; Liv. 2, 39, 8; Quint. 3, 6, 91:pax, quae cum T. Quinctio convenisset,
Liv. 34, 43, 2; cf.:pax convenit,
Sall. J. 38 fin.; Liv. 1, 3, 5; 30, 43, 8:in eas condiciones cum pax conveniret,
id. 29, 12, 14 al.; and:cum imperatoribus Romanis pacem conventam fuisse,
Sall. J. 112, 2:ratio accepti atque expensi inter nos,
Plaut. Most. 1, 3, 146:eo signo quod convenerat revocantur,
Caes. B. C. 1, 28:quod tempus inter eos committendi proelii convenerat,
id. B. G. 2, 19:neminem voluerunt majores nostri esse judicem, nisi qui inter adversarios convenisset,
Cic. Clu. 43, 120; so,judex inter eos,
Val. Max. 2, 8, 2:posse rem convenire... si posset inter eos aliquid convenire,
Cic. Leg. 1, 20, 53:dum rem conventuram putamus,
id. Att. 9, 6, 2:si in eo manerent, quod convenisset,
Caes. B. G. 1, 36: [p. 463] in colloquium convenit;condiciones non convenerunt,
Nep. Hann. 6, 2; cf. Liv. 30, 40, 14; 38, 11, 1 al.:postquam ardentia vidit castra magister equitum (id convenerat signum),
id. 9, 23, 15:signum,
Suet. Oth. 6:omnia conventura,
Sall. J. 83, 2.— Pass.:pacem conventam frustra fuisse,
Sall. J. 112, 2:quibus conventis,
Liv. 30, 43, 7.—Convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, with ut, the acc. and inf., with de and abl., or absol.:B.mihi cum Deiotaro convenit, ut, etc.,
Cic. Att. 6, 1, 14:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:quicum optime convenisset,
id. Verr. 2, 4, 66, § 147:nunc ita convenit inter me atque hunc, ut, etc.,
Plaut. Capt. 2. 3, 19:non modo inter Patres, sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat,
Liv. 2, 23, 14:conveniat mihi tecum necesse est, ipsum fecisse, etc.,
Cic. Rosc. Am. 29, 79; Sen. Ben. 7, 4, 5; id. Brev. Vit. 7, 3:inter omnis vero convenit, Sibyllam ad Tarquinium Superbum tris libros attulisse,
Plin. 13, 13, 27, § 88; cf. Suet. Vesp. 25: convenit, jam inde per consules reliqua belli perfecta, it is generally asserted, homologeitai, Liv. 9, 16, 1; cf. Suet. Claud. 44 et saep.:cum de facto convenit, et quaeritur, etc.,
Cic. Inv. 1, 8, 11; id. Fin. 4, 26, 72:de duobus minus convenit,
Liv. 2, 33, 2; Quint. 1, 4, 17; Col. 2, 9 init.; Sen. Clem. 2, 7, 4; Gell. 2, 22, 2:quamquam de hoc parum convenit,
Quint. 5, 10, 2:quaedam sunt, de quibus inter omnes convenit,
id. 2, 12, 2; 4, 5, 28; Cic. N. D. 2, 4, 9; Liv. 42, 25, 11; Sen. Q. N. 2, 12, 2; Plin. Pan. 29, 5:ubi de pace non convenit, signa cecinere,
Flor. 2, 6, 59 al.:convenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, etc.... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 70:convenerat, ne interloquereris,
Sen. Clem. 1, 9, 9; cf.:quibus consulibus interierit non convenit,
Nep. Hann. 13, 1:pacto convenit, etc.,
Liv. 24, 6, 7; Plaut. Aul. 2, 2, 80:omnis exercitus, uti convenerat. Numidiā deductus, etc.,
Sall. J. 39, 4:Patres igitur jurati (ita enim convenerat),
Liv. 30, 40, 12:pro argento si aurum dare mallent, darent convenit,
id. 38, 11, 8.—To fit with, in, or to something, to suit, be adapted to.1.Lit. (rare):2.quae (cupa) inter orbes conveniat... quae (fistula) in columellam conveniat,
Cato, R. R. 21, 1:conveniebatne in vaginam tuam machaera militis?
Plaut. Ps. 4, 7, 85:si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire,
Cic. Fin. 3, 14, 46.—More freq.,Transf.: res convenit, or impers. convenit, the thing (or it) is fit, becoming, seemly, suitable, appropriate, proper, serviceable for something, it becomes, = consentit, congruit.a.Res convenit, constr. with in or ad aliquid, cum aliquā re, the dat., acc., acc. and inf., or absol.(α).In or ad aliquid:(β).ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,
Cato, R. R. 6 fin.; cf. Varr. R. R. 1, 19, 1:quid minus in hunc ordinem convenit? etc.,
Cic. Phil. 9, 4, 8:convenire quae vitia in quemvis videntur potius, etc.,
id. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 23, 65:hoc in te unum,
id. N. D. 2, 29, 74 Orell. N. cr. nullam contumeliam jacere potueris, quae non ad maximam partem civium conveniret, id. Sull. 7, 23.—Cum aliquā re:(γ).haec tua deliberatio non mihi convenire visa est cum oratione Largi,
Cic. Fam. 6, 8, 2; so id. Fin. 3, 22, 73 al.—With dat.:(δ).num videntur convenire haec nuptiis?
Ter. And. 2, 2, 29; so Cic. Prov. Cons. 17, 41; id. Fin. 3, 22, 74; Sall. J. 85, 40; Quint. 6, 3, 25; Suet. Galb. 14 et saep.—With acc.:(ε).itidem ut tempus anni, aetatem aliam aliud factum convenit,
Plaut. Merc. 5, 4, 24 dub. (Lachm. ap. Lucr. p. 64, conj. condecet).—With acc. and inf.:(ζ).hoc non convenit, me... agrum habere,
Plaut. Trin. 3, 2, 55; so Prop. 2, 1, 41.—With in and abl.:(η).nihil autem minus in perfecto duce quam festinationem... convenire arbitrabatur,
Suet. Aug. 25.—Absol.: hanc mi expetivi, contigit;b.conveniunt mores, etc.,
Ter. And. 4, 2, 13:nomen non convenit,
id. ib. 5, 4, 39; id. Phorm. 1, 2, 3 (cf. impers.: rationes conferatis; adsidunt;subducunt: ad nummum convenit,
Cic. Att. 5, 21, 12):non bene conveniunt, nec in unā sede morantur Majestas et amor,
Ov. M. 2, 846:medius ille orationis modus maxime convenit,
Quint. 6, 2, 19 et saep.—Convenit, impers., constr. with a clause as subject (so esp. freq. in Lucr. and the elder Pliny).(α).Haud convenit, unā ire cum amicā imperatorem in viā, Ter. Eun. 3, 2, 41:(β).convenit illud in his rebus obsignatum habere, Lucr 2, 582: per se sibi vivere,
id. 3, 685:dicere causas leti,
id. 6, 708 et saep.:quo maxime contendi conveniat,
Caes. B. G. 7, 85, 2:convenit Evandri victos discedere ad urbem,
Verg. A. 12, 184; so Hor. A. P. 226; Vell. 1, 3, 2; Quint. 7, 3, 9; Plin. 18, 13, 33, § 126; cf. id. 33, 1, 5, § 15 Sillig.—With ut:1.quī enim convenit, ut? etc.,
Cic. Phil. 7, 2, 4 (al. evenit):si tibi curae Quantae conveniat Munatius,
Hor. Ep. 1, 3, 31; cf. Quint. 8, 6, 63. —To express assent:convenit,
well, it is agreed, Plaut. Cas. 2, 3, 54.—Hence,convĕnĭens, entis, P. a.A.(Acc. to II. A. 2.) Agreeing, consistent, accordant, harmonious (syn.:B.consentiens, concors, congruens): bene convenientes propinqui,
Cic. Off. 1, 17, 58; cf.:convenientes optime propinqui cognatique,
id. Rosc. Am. 34, 96; Suet. Tib. 7:recta et convenientia et constantia natura desiderat,
Cic. Off. 3, 8, 35:conveniens et conjuncta constantia inter augures,
id. Div. 2, 39, 82:motus,
Lucr. 1, 1029; cf.:inter se motus,
id. 2, 941.—More frequently,(Acc. to II. B. 2.) Fitting to something, appropriate to, meet, fit, suitable, = congruens; constr. with cum, the dat., ad aliquid, inter se, in and acc. or abl., or absol.(α).With cum (rare): motus oris conveniens cum ipsius verbi demonstratione, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:(β).dies conveniens cum populi vultu,
Ov. P. 2, 1, 28.—With dat. (very freq.):(γ).nihil in hac praeclarā epistulā scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis ejus reperietis,
Cic. Fin. 2, 31, 99; Quint. 3, 11, 20; 6, 3, 102 al.; Suet. Tib. 50; Hor. A. P. 316; Ov. P. 3, 9, 36 et saep.:aut sibi convenientia finge,
Hor. A. P. 119; cf. Quint. 11, 1, 11:bono civi convenientissimum credidi amplecti, etc.,
Plin. Ep. 3, 18, 1:disciplina convenientissima,
Vell. 1, 6, 3.—Ad aliquid (rare):(δ).nihil est tam conveniens ad res vel secundas vel adversas,
Cic. Lael. 5, 17:sonus ad formam tauri,
Ov. Ib. 436.—In aliquid (very rare):(ε).forma in illam conveniens amplitudinem,
Vell. 2, 29, 2.—In aliquā re:(ζ).gratulatio conveniens in eā victoriā,
Liv. 45, 19, 3.—Inter se (rare):(η).in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,
Cic. Off. 1, 40, 144:inter se motus,
Lucr. 2, 941.—Absol. (rare):b.quod sit aptum atque conveniens,
Quint. 5, 10, 123:toga,
fitting, fitting close, Ov. A. A. 1, 514:nihil convenientius ducens, quam, etc.,
Suet. Aug. 10.—Conveniens est = convenit, consentaneum est, it is fit, proper, becoming, suitable (post-Aug. and rare; cf.2.congruens): convenientius est dici,
Plin. 34, 7, 16, § 35.— Sup., Plin. Pan. 87, 1; id. Ep. 10, 3 (20), 2.— Adv.: convĕnĭen-ter, fitly, suitably, conformably, consistently (syn.. congruenter, constanter; class.;most freq. in Cic.): convenienter cum naturā vivere (with congruere),
Cic. Tusc. 5, 28, 82:convenienter naturae vivere (with congruenter),
id. Fin. 3, 7, 26; cf. id. Off. 3, 3, 13 al.; Hor. Ep. 1, 10, 12:convenienter sibi dicere (with constanter),
Cic. Tusc. 5, 9, 26; Ov. A. A. 3, 546:convenienter ad praesentem fortunae statum loqui,
Liv. 23, 5, 4.— Sup., Aug. Civ. Dei, 18, 44.—con-ventum, i, n. (acc. to II. A. 2.), an agreement, compact, covenant, convention, accord (in good prose):facere promissa, stare conventis, reddere deposita,
Cic. Off. 3, 25, 95; 1, 10, 32; id. Part. Or. 37, 130; Liv. 29, 24, 3; Sil. 1, 10 al.—As a jurid. expression, very freq. in the connection pactum conventum (for which the MSS. sometimes, perh. through interpolation, give pactum et conventum), Cic. Part. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 24, 100; id. Caecin. 18, 51; id. Att. 6, 3, 1; Juv. 6, 25; v. pactum. -
8 signum
signum, i, n. [perh. Sanscr. sag-, to cling to, adhere; cf. sigilla].I.In gen., a mark, token, sign, indication (very frequent in all styles and periods; cf.II.insigne): meo patri torulus inerit aureus Sub petaso: id signum Amphitruoni non erit,
Plaut. Am. prol. 145 sq.:ut eam (nutricem) adducam et signa ostendam haec, i. e. crepundia,
Ter. Eun. 4, 7, 38; 5, 3, 5:ut fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, etc.,
Cic. Fin. 5, 25, 74; so (with notae) id. de Or. 2, 41, 174; id. Lael. 17, 62; cf.:omne probabile aut signum est aut credibile... Signum est, quod sub sensum aliquem cadit et quiddam significat, quod ex ipso profectum videtur, etc.,
id. Inv. 1, 30, 47 sq.:aut pecori signum aut numeros inpressit acervis,
Verg. G. 1, 263; cf.:servitii signum cervice gerens,
Ov. M. 3, 16:jaculo mihi vulnera fecit.—Signa vides: apparet adhuc vetus ecce cicatrix,
Ov. M. 12, 444:metam Constituit signum nautis pater, unde reverti Scirent, etc.,
Verg. A. 5, 130:scutum signi gratia positum,
Quint. 6, 3, 38:signa pedum,
tracks, prints, Ov. M. 4, 543;and simply signa,
Verg. A. 8, 212 al.:oculis mihi signum dedit, Ne se appellarem,
Plaut. Mil. 2, 1, 45:dare,
Ter. Eun. 4, 7, 11:dicere deos gallis signum dedisse cantandi,
Cic. Div. 2, 26, 57 al.:signa esse ad salutem,
Ter. And. 3, 2, 2:animi pudentis signum,
id. Heaut. 1, 1, 68:color pudoris signum,
id. And. 5, 3, 7:signa doloris ostendere,
Cic. de Or. 2, 45, 190:mortis dare,
Lucr. 6, 1182:timoris mittere,
to exhibit, display, Caes. B. C. 1, 71 et saep.—With obj.-clause:magnum hoc quoque signum est, dominam esse extra noxiam,
Ter. Heaut. 2, 3, 57; Nep. Att. 17, 2.—In predic. gen. with neutr. pron.: hoc est signi;ubi primum poterit, se illinc subducet,
Ter. Eun. 4, 1, 14:id erit signi me invitum facere, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 30, 83; Auct. Her. 4, 5, 8; Cato, R. R. 38, 4; 88, 2:nil tamen est signi,
Lucr. 5, 918; cf.:quid signi?
Cic. Cael. 16, 38, 2.— Hence, a surname, epithet (rare):huic signum exercitus apposuit,
Vop. Am. 6; cf. Capitol. Gord. 4.—In partic.A.In milit. lang.1.The distinctive sign of a division of an army.a.A military standard, ensign, banner (including the aquila):(β).signifero interfecto, signo amisso,
Caes. B. G. 2, 25:ut neque signiferi viam, nec signa milites cernerent,
Liv. 33, 7:Hasdrubal ut procul signa legionum fulgentia vidit,
id. 28, 14; 22, 21; Col. 9, 9, 4:inter signa militaria,
Hor. Epod. 9, 15:cum unius signi militibus pergit ire,
Liv. 33, 1:signa militaria ex proelio relata,
Caes. B. C. 3, 99; so,militaria,
id. B. G. 7, 2; Plin. 33, 33, 19, § 58.—Hence the expressions: signa sequi,
to follow the standards, to march in military order, Sall. J. 80, 2; Liv. 24, 48, 11:signa subsequi,
to keep in order of battle, Caes. B. G. 4, 26:signa observare,
Sall. J. 51, 1:signa servare,
Liv. 8, 34, 10; Veg. Mil. 1, 9:ab signis discedere,
to desert the standards, leave the ranks, Caes. B. G. 5, 16; 5, 33 fin.; id. B. C. 1, 44; Liv. 25, 20 al.; cf.:ab ordinibus signisque discedere,
Front. Strat. 1, 5, 3:signa relinquere,
to desert, Sall. C. 9, 4; Liv. 5, 6 al.:signa deserere,
Liv. 8, 34, 9: signa ferre, i. e. to break up the camp, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40; Liv. 2, 49, 3; 10, 5 al.;for which: movere signa,
id. 1, 14, 9; 27, 2, 12; Verg. G. 3, 236; and:tollere,
Vell. 2, 61, 2; Auct. B. Alex. 57, 1;but: ferte signa in hostem,
attack, Liv. 9, 23, 13:signa constituere,
to halt, Caes. B. G. 7, 47; cf.:infestis contra hostes signis constiterunt,
id. ib. 7, 51:signa proferre,
to advance, Liv. 4, 32, 10: signa convertere, to wheel, turn, or face about, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26: Liv. 8, 11; 2, 14; 4, 29; for which, [p. 1698] vertere signa, id. 9, 35:signa inferre (in aliquem),
to advance to the attack, make an assault, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26; 7, 67; id. B. C. 2, 42; Cic. Phil. 5, 8, 23; Sall. J. 56, 5; Liv. 2, 53; 9, 27; 44, 12 al; cf.:signa conferre cum aliquo,
to engage with, engage in close fight, Cic. Att. 7, 5, 5; id. Pis. 21, 49;and cf.: collatis signis pugnare, superare aliquem, etc.,
Plaut. Cas. 2, 5, 44; Liv. 1, 33; 2, 50; Cic. Imp. Pomp. 23, 66; but conferre signa also means simply to bring the standards together (to one place), Caes. B. G. 7, 2; 2, 25; Liv. 37, 21:signa in laevum cornu confert,
concentrates his troops, id. 7, 15, 4:signa transferre,
to desert, Caes. B. C. 1, 24: signa convellere, to take up the standards, which had been fixed in the ground, Liv. 3, 7, 3; 3, 54, 10; 5, 37, 4; so,vellere signa,
id. 3, 50, 11; Verg. G. 4, 108:revellere signa,
Luc. 7, 77; cf.:signa figere,
to encamp, Amm. 27, 10, 9:defigere signa,
Sil. 8, 625:sub signis ducere legiones, ire, esse, etc.,
together, in order, in rank and file, Plaut. Ps. 2, 4, 71 (with ordine); Cic. Att. 16, 8, 2; Liv. 3, 51; Tac. H. 2, 14:signa hostium turbare,
to throw into disorder, Liv. 9, 73:ante signa,
before the army, id. 5, 18; 6, 7; 7, 16:post signa,
id. 2, 49.—Transf., in gen.:b.infestis prope signis inferuntur Galli in Fonteium,
Cic. Font. 20, 44 (16, 34).—Esp., the standard or ensign of single cohorts and maniples (opp. aquila, the standard of the entire legion):(β).cum fasces, cum tubas, cum signa militaria, cum aquilam illam argenteam... scirem esse praemissam,
Cic. Cat. 2, 6, 13; Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 5; Suet. Calig. 14 fin. Oud.; Tac. A. 1, 18; id. H. 2, 29 fin.; Plin. 13, 3, 4, § 23; Luc. 1, 6; 1, 224 al. (cf. aquila, 2.):manipulos exercitus minimas manus quae unum sequuntur signum,
Varr. L. L. 5, § 88 Müll.—Meton., a cohort, a maniple:2.octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio artius collocat,
Sall. C. 59, 2; Liv. 8, 9; 25, 23 fin.; 33, 1; 27, 14; 28, 14; Auct. B. Hisp. 18, 3.—A sign, signal; a watchword, password, given by a wind-instrument, by the tessera, or otherwise:B.signum tubā dare,
Caes. B. G. 2, 20; 7, 81:proelii committendi dare,
id. ib. 2, 21:recipiendi dare,
id. ib. 7, 52:receptui dare,
Liv. 4, 31; 26, 45; 3, 22; cf. Cic. Rep. 1, 2, 3:signum dare ut, etc.,
Liv. 2, 20; 4, 39:proelii exposcere,
Caes. B. G. 7, 19:concinere,
id. B. C. 3, 92 fin.; Liv. 30, 5; cf. Tac. A. 1, 68:canere,
Sall. C. 59, 1; id. J. 99, 1; Liv. 1, 1; 4, 31; 27, 47; Cic. Rep. 1, 3, 3 al. (v. cano).—For the chariot race:signum mittendis quadrigis dare,
Liv. 8, 40, 3: signum mittere, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107: signo Felicitatis dato, the word, watchword, Felicitas, Auct. B. Afr. 83:signum petere,
Suet. Calig. 56; id. Claud. 42; id. Ner. 9; cf.:it bello tessera signum,
Verg. A. 7, 637.— Transf.:tu illam (virtutem) jubes signum petere,
i. e. to be in subjection, Sen. Ben. 4, 2, 2.—A sign or token of any thing to come; a prognostic, symptom (cf.:C.portentum, indicium): ipse et equus ejus repente concidit: nec eam rem habuit religioni, objecto signo, ut peritis videbatur, ne committeret proelium,
Cic. Div. 1, 35, 77:medici signa quaedam habent ex venis et ex spiritu aegroti,
id. ib. 2, 70, 145; cf. Verg. G. 3, 440; 3, 503; 4, 253; Cels. 2, 3:prospera signa dare,
Ov. H. 18 (19), 152.—An image, as a work of art; a figure, statue, picture, etc. (syn.: effigies, imago, simulacrum);D.inerant (classi) signa expressa, Titani quomodo, etc.,
Naev. 2, 13: statuas deorum, exempla earum facierum, s gna domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. p. 782 P.:signum pictum in pariete,
Plaut. Merc. 2, 2, 44:signum in fano,
id. Rud. 2, 7, 2:aëna signa,
Lucr. 1, 318:ante signum Jovis Statoris concidit,
Cic. Div. 1, 35, 77:signum aeneum, marmoreum, eburneum,
id. Verr. 2, 4, 1, § 1; cf. id. Off. 1, 41, 147; Hor. Ep. 2, 1, 248:cratera impressum signis,
Verg. A. 5, 536; 5, 267; 9, 263:(vestis) auro signisque ingentibus apta,
Lucr. 5, 1428:ex ornatis aedibus per aulaea et signa,
Sall. H. 2, 23, 2 Dietsch:pallam signis auroque rigentem,
Verg. A. 1, 648:e Pario formatum marmore signum,
Ov. M. 3, 419; cf. id. ib. 5, 183;12, 398: statuas, signa, picturas commendet,
Plin. Ep. 1, 20, 5.—An image or device on a seal-ring; a seal, signet: ostendi tabellas Lentulo, et quaesivi, cognosceretne signum. Annuit. Est vero, inquam, notum signum, imago avi tui, etc., Cic. Cat. 3, 5, 10:E.(patera) in cistulā obsignata signo est,
Plaut. Am. 1, 1, 265; cf. Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:tabulae maximae signis hominum nobilium consignantur,
id. Quint. 6, 25:imprimat his signa tabellis,
Hor. S. 2, 6, 38:litterae integris signis praetoribus traduntur,
Cic. Cat. 3, 3, 6; Sall. C. 47, 3:signo laeso non insanire lagenae,
Hor. Ep. 2, 2, 134:volumen sub signo habere,
to have under seal, Cic. Att. 9, 10, 4; cf.:sub signo claustrisque rei publicae positum vectigal,
id. Agr. 1, 7, 21:nec pacta conventaque inpressis signis custodirentur,
Sen. Ben. 3, 15, 1:cum sol duodena peregit signa,
Ov. M. 13, 618.—A sign in the heavens, a constellation (cf. sidus):F.caeli subter labentia signa,
Lucr. 1, 2:loca caelio Omnia, dispositis signis ornata,
id. 5, 695:signorum ortus et obitus,
Cic. Inv. 1, 34, 59:signis omnibus ad idem principium stellisque revocatis,
id. Rep. 6, 22, 24:in signo leonis,
id. Div. 1, 53, 121:signorum obitus speculari et ortus,
Verg. G. 1, 257; id. A. 7, 138:signum pluviale Capellae,
Ov. F. 5, 113:ponemusque suos ad vaga signa dies,
id. ib. 1, 310:nox caelo diffundere signa parabat,
Hor. S. 1, 5, 10; cf. id. C. 2, 8, 11.—Miraculous works (eccl. Lat.), Vulg. Dan. 3, 99; id. Matt. 24, 24; id. Joan. 2, 11 et saep. -
9 tempora
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
10 tempore
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
11 tempus
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23.
См. также в других словарях:
Legio X Gemina — Escudo de la Legio X Gemina a principios del siglo V, según la Notitia Dignitatum occ. Activa Desde el 70 a. C. hasta el siglo V … Wikipedia Español
